Günlük kullanım için olsun spor yaparken olsun veya piknik kamp bushcraft gibi etkinlikler yaparken olsun, matara gerekli ve önemli bir gereçtir. Su matarası veya suluk üretiminde öne çıkan iki ham madde vardır: Paslanmaz çelik ve alüminyum. Ancak bazı kullanıcılar sağlığa zararlı olduğu gibi gerekçelerle alüminyum suluk yerine paslanmaz çelik suluk tercih eder. Alüminyum su mataraları sağlığa zararlı mı, değil mi, bu yazıda onu tartışmayacağız. O konuyu değerlendirdiğimiz “Alüminyum Su Mataraları Sağlığa Zararlı mıdır?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Zararlı olsun veya olmasın “tercih” tüketicinin hakkıdır. Dolayısıyla herhangi bir kullanıcı alüminyum suluk yerine paslanmaz çelik suluk kullanmak istiyorsa tercih hakkını kullanabilmelidir. Fakat hem malzemesi hem de üretim maliyetleri gibi nedenlerle paslanmaz çelik su mataraları ortalama olarak alüminyum suluklara göre pahalıdır. Bu nedenle birçok satıcı daha ucuz olan alüminyum su mataralarını paslanmaz çelik suluk diye satmakta veya satmaya çalışmaktadır. İşte bu yüzden bir su matarasının alüminyum mu paslanmaz çelik mi olduğunu nasıl anlayabilirsiniz, bununla ilgili birkaç ipucu verelim istedik.
Dikkat!!!: Bu yazıda bahsi geçen “paslanmaz çelik suluk” veya “paslanmaz çelik su matarası” gibi ifadeler tek katman paslanmaz çelik su mataralarını kastetmektedir. Çift katman, vakumlu paslanmaz çelik su mataralarını değil.
Öncelikle alüminyum su matarasıyla paslanmaz çelik su matarasını birbirinden ayırt etmenin en emin ve kolay yolu bir mıknatıs kullanmaktır. Suluk veya su matarası üretiminde kullanılan paslanmaz çelikler genelde mıknatıslanan çelik türleridir. Elbette ki mıknatıslanmayan veya çok az mıknatıslanan çelik türleri de vardır, ama bunların su matarası üreitminde kullanımı, en azından günümüzde, yaygın değildir.
Bunun aksine alüminyum, ferromanyetik değildir. Yani mıknatısa yapışmaz. Dolayısıyla bir mıknatıs kullanarak bu iki malzemeyi birbirinden ayırt edebilirsiniz.
Alümiyum ve paslanmaz çelik sulukları birbirinden ayırt etmek için cebinizde bir mıknatısla gezmeyi tercih etmiyorsanız başka yöntemler de var elbet.
Bunlardan biri malzemenin “tınısını” dinlemektir. Nasıl yapacağınızı açıklayalım. Satın almayı düşündüğünüz su matarası veya suluğu kapağından tutun. Gövdesinden tutmamanız önemlidir! Aksi takdirde cisim çınlayamaz.
Kapağından tuttuğunuz suluğa veya su matarasına tırnağınızla vurun. Kısa, tok, görece sessiz bir “tık” sesi geliyorsa büyük olasılıkla alüminyumdur. Eğer mataraya vurduğunuzda zil veya çan sesi gibi uzun süren, daha tiz ve görece daha yüksek bir ses duyuyorsanız büyük ihtimalle çeliktir.
Bunun nedeni, basitçe açıklamak gerekirse, alüminyumun yumuşak, çeliğinse sert bir ham madde olmasıdır. İkinci bir nedende yine biri yumuşak diğeri sert olduğu için suluk çeperlerinin alüminyum suluklarda daha kalın olması, paslanmaz çelik mataralarda ise daha ince olmasıdır. Bu özellikler yüzünden iki malzemenin kendine özgü çınısı ortaya çıkar.
Alüminyum ve paslanmaz çelik mataraları birbirinden ayırt etmenin bir diğer yolu da kapaklarının çıkartıp ağız kısımlarını incelemektir.
Alüminyum su mataralarının ağzı daha dar olur. Kapağın içinde yamulmasını önlemek için (genelde sarı metalden yapılmış) bir takviye halkası olur ve kapağın vida oyukları daha dar aralıklıdır.
Paslanmaz çelik suluklarınsa ağzı genelde daha geniş olur. Paslanmaz çelik daha sert bir malzeme olduğu için kapağın yamulmasını önlemek için takviye bir malzemeye gerek duyulmaz. Ağzın uç tarafı kendi içine veya üstüne katlanarak ağız kısmı daha sağlam hâle getirilir.
Yine ağız kısmında dikkat çeken başka bir durum ise alüminyum sulukların ağız kısmına baktığınızda çeperlerin daha kalın, paslanmaz çelik suluklardaysa ağız kısmındaki çeperlerin daha ince olmasıdır. Bu da yine malzemenin kendi özelliğinden kaynaklı bir sonuçtur.
Eğer metallere ve özelliklerine aşinaysanız bir başka yöntem de kıyaslamak istediğiniz iki su matarasını elinizle tartmak olabilir. Yalnız bu yöntemi kullanırken kıyaslanacak iki suluğun aynı hacimde (kapasitede) olması gerekir. Elinizle şöyle bir tarttığınızda paslanmaz çelik suluk muhtemelen daha ağır olacaktır.
Yani kısaca özetlersek:
| Paslanmaz Çelik Su Matarası (Suluk) | Alüminyum Su Matarası (Suluk) |
| Mıknatıslanır. | Mıknatıslanmaz. |
| Tiz, uzun süren, yükses sesli, zil veya çan sesini andıran bir çınlaması vardır. | Tok, kesik, düşük sesli bir çınısı vardır. |
| Ağız kısmnda daha geniş olur. | Ağız kısmı daha dar olur. |
| Ağız kısmında yamulmayı önlemek için takviye malzeme kullanmaya gerek yoktur. | Ağız kısmında yamulmayı önlemek için genelde sarı metalden yapılmış takviye halkası bulunur. |
| Kapağın vida kanalları geniştir. | Kapağın vida kanalları oldukça dar olur. |
| Görece daha ağırdır. | Görece daha hafiftir. |
| Ağız kısmında çeperlerin daha ince olduğu gözlemlenir. | Ağız kısmında, takviye halkasına rağmen, daha kalın çeperler görülecektir. |
| Paslanmaz çelik daha sert bir malzemedir. | Alüminyum, paslanmaz çeliğe göre daha yumuşak bir malzemedir. |
Aşağıdaki iki görselde paslanmaz çelik sulukla alüminyumdan üretilmiş suluğun ağız kısımları arasındaki farkı görebilirsiniz.
Bu yazımızda paslanmaz çelik suluk ve alüminyum suluk arasındaki kolay gözlemlenebilir farkları anlatarak iki ürünü birbirinden ayırt etmenin yollarını aktarmaya çalıştık. Faydası olacağını umarız.