Kilo vermek isteyenlere ve buna destek olucu gıda takviyesi arayışı içine girenlere, sıkça önerilen ürünlerin başında L-Carnitin ve CLA gelir. Araştırmayı yapan kişi, bunların ne olduğunu sorduğunda ise, “yağ yakıcı” yanıtıyla karşılaşır. Pekiyi, CLA gerçekten yağ yakıcı mıdır? Kilo vermek isteyenler kullanmalı mıdır, yan etkisi ya da bir zararı var mıdır? Bu yazımda, aklınıza takılabilecek, bu ve buna benzer sorulara yanıt arayacağım.
Conjugated Linoleic Acid (Kökteş Linoleic Asit), kısacası CLA, bir çoklu doymamış yağ asididir. Bu ürünü, gıda takviyesi şeklinde satan firmaların iddiası, CLA’nın yağ depolanmasını engelleyen bir madde içerdiği, bu sayede yağ kütlesinin kaybına neden olmasa da, kilo almayı engellediği yönünde. Aynı zamanda, karnitin üretimini tetiklediği ve bu sayede iskelet kaslarında daha fazla enerji üretilmesine yardımcı olduğu da iddialardan bir diğeri.
Bilim dünyası CLA’nın etkilerini ilk kez 1979 yılında görmüş. Yapılan bir deneyde, farelerin derisine et suyu enjekte edilmiş ve ardından tümör oluşumunu tetikleyici maddelere maruz bırakılmışlar. On altı hafta sonra, et suyu enjekte edilmiş farelerdeki tümör oluşumunun da az olduğu belirlenmiş. Bilim insanlarının, bu etkiye neden maddenin, et suyunun içindeki yüksek miktarlardaki CLA olduğunu anlaması ise 1987 yılında olmuş. Antikanserojen etkisi dışında CLA üzerinde yapılan araştırmalar, kalp hastalıkları ve inflamasyonlarla baş etmede umut vaat eden sonuçlar ortaya koymuş.
Gelelim gıda takviyesi üreten firmaların iddialarına; CLA gerçekten yağ yakımını tetikliyor mu? Bununla ilgili deneylerden çıkan sonuçların, biraz tartışmaya açık olduğunu belirtmekte fayda var. Bu belirsizlik, öncelikle birkaç tür CLA olmasından kaynaklanıyor. Deneylerin ortaya çıkardığı sonuçlardan biri, tüm CLA türlerinin faydalı olmadığı. İkinci bir neden de, uygulanan deneylerin metodolojisi. Deneylerin süreleri, deneklere uygulanan CLA dozları vs. etkenler, elde edilen sonuçların farklı olmasına neden olabiliyor.
Her şeye rağmen, 2007 yılında yapılan 35 kadar deneyin sonuçları CLA’dan yana görünüyor. Bu deneylerde CLA’nın vücut yağ oranını düşürebildiği ve kas kütlesini arttırabildiği tespit edilmiş. Bu deneylerin yanı sıra, CLA’nın yağ kütlesinde, dişe dokunur bir azalma sağlamadığı sonucuna varan deneyler de var. Yine başka bir seri deneyde de, aşırı kilolu insanlarda, düzenli CLA alımının etkilerini inceleyen bilim adamları CLA’nın, kişilerin vücudunda, çok fazla sigara içenlerinkinden daha yüksek miktarlarda toksik madde biriktiğini tespit etmiş. Aşırı kilolu bireyle üzerinde yapılan başka bir deneyde, deneklerin iyi huylu kolesterolü düşerken, kötü huylu kolesterolde yükselme olmuş ki bu da safra taşı oluşma riskini arttıran bir etkendir. Yine aşırı kilolu kişilerde, düzenli CLA takviyesinin, insülin direnci oluşturmak yoluyla, tip 2 şeker hastalığına neden olabileceğini öngören deneyler de var. Fakat tüm deneyler kötü sonuçlar ortaya koymamış. Yüksek miktarda kilo fazlası olan kişiler üzerinde yapılan ve olumlu sonuçlar ortaya koyan deneyler de bulunuyor.
Önceden de belirttiğim gibi birden fazla CLA türü bulunuyor. Anlaşılan o ki, yaklaşık 28 çeşit CLA’nın hepsinin insan bedeni üzerindeki etkileri farklı oluyor. Bu yüzden bilim insanları, CLA takviyesi kullanan kişilerin, yakın takip ve gözlem altında tutulması gerektiği konusunda uzlaşıyor. CLA içeren gıda takviyeleri üreten firmalar da, bu ürünlerin, düzenli egzersiz ve bilinçli bir beslenme programına “yardımcı” olarak kullanılması konusunda uyarılar yapmayı ihmal etmiyorlar. Evet, CLA umut vaat ediyor ve gerek tıbbî olarak, gerekse kilo denetimi açısında potansiyeli yüksek gibi gözüküyor; ama siz yine de CLA kullanıp kullanmama konusuyla birlikte, hangi markayı tercih edeceğinizi de doktorunuza veya bir beslenme uzmanına danışın ve önerilere uygun olarak, egzersiz ve bilinçli bir beslenme programıyla birlikte uygulayın. Sağlıklı ve mutlu bir yaşam dileğiyle.